Konkurs "Ocalmy od zapomnienia"

Konkurs ogłoszony w wydaniu świątecznym (24-25 XII 1969 r.) Echa Krakowa. Jego celem była dokumentacja tekstów, melodii, opowiadań, ilustracji, fotografii i wszelkich przekazów ustnych i tradycji, dotyczących zwyczajów miejskich, podmiejskich i robotniczych Krakowa. Konkurs organizowany był przez Muzeum Etnograficzne w Krakowie, Teatr Regionalny i „Echo Krakowa”.

W skład komisji konkursowej weszli:

Roman Reinfuss, kierownik Pracowni Badania Sztuki Ludowej Instytutu Sztuki Państwowej Akademii Nauk w Krakowie,

Henryka Kitlińska, kierownik Wydziału Kultury Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie,

Janusz Mroczek, etnomuzykolog,

Zofia Mikulska i Piotr Płatek z Teatru Regionalnego,

Teresa Stanisławska, redaktor naczelny „Echa Krakowa”,

Tadeusz Starzec, kierownik Wydziału Kultury  Rady Narodowej Miasta Krakowa,

Edward Waligóra, dyrektor Muzeum Etnograficznego w Krakowie,

Maria Wojciechowska, sekretarz Wojewódzkiej Komisji Związków Zawodowych.

Konkurs trwał do końca lutego 1970 r.

Podczas trwania konkursu, pracownicy Muzeum Etnograficznego spisywali i nagrywali zarówno piosenki i opowieści ludzi odwiedzający siedzibę Muzeum, jak i sami udawali się z magnetofonami do zakładów pracy. W cztery miesiące udało się zebrać nagrania i zapiski od osiemdziesięciu osób, co dało liczbę prawie dwóch tysięcy tekstów piosenek, zgromadzonych w siedemdziesięciu sześciu teczkach, z czego nagrano około połowę z nich, zapełniając trzydzieści szpulowych taśm magnetofonowych.

Jakie były efekty tej wzmożonej pracy? Organizatorzy przyznawali, że nie do końca takie, jakich się spodziewali. „Chociaż prosiliśmy o zbiorową pomoc w zgromadzeniu materiału folklorystycznego miejskiego – otrzymaliśmy niezupełnie to, o co nam chodziło. Większą część zgromadzonych piosenek – jak się okazało – należy zaliczyć do folkloru wsi. Mimo wyraźnego sprecyzowania formuły konkursu folklor wiejski dominował, okazał się bardziej dynamiczny, żywotny, bardziej bogaty ilościowo także na miejskim gruncie.”

Organizatorzy tłumaczyli ten fakt zarówno wciąż silnymi związkami pomiędzy wsią, a dzielnicami Krakowa położonymi wokół Plant, włączonymi do miasta często zaledwie kilkadziesiąt lat wcześniej (jak Krowodrza, Zwierzyniec, czy Podgórze) oraz dużą migracją ludności z terenów wiejskich do miast po II. wojnie światowej.

Komisja podkreślała jeden niezaprzeczalny fakt: piosenka ludowa pozbawiona melodii traci na wartości, staje się mniej autentyczna. Z tego zapewne powodu zdecydowano się uzupełnić nadesłane teksty o nagrania, a także zorganizować kilka wydarzeń otwartych dla szerszej publiczności, prezentujących zgromadzony materiał. 3 kwietnia 1970 r., tuż po ogłoszeniu wyników konkursu odbył się koncert laureatów, którego obszerne fragmenty były nadawane w Polskim Radiu. Dwa tygodnie później krakowski oddział Telewizji Polskiej zorganizował widowisko „Uwaga, sztajer się rozpoczyna”, w którym udział wzięli najlepsi uczestnicy. Teatr Regionalny zaplanował na jesień 1970 r. cykl spektakli opartych na zebranym materiale folklorystycznym.

Pięć osób zostało nagrodzonych pierwszymi miejscami: Józefa Kłaput, Maria Oleksy, Włodzimierz Jaromin, Herman Ryszard Matter oraz Maria Wysopal.

Nagrody ufundowały większe krakowskie zakłady pracy i instytucje:

Wydział Kultury Rady Narodowej Miasta Krakowa — 5.000 zł, Wydział Kultury Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie — 4.ooo zł, Izba Rzemieślnicza i cechy — 4.000 zł, Wojewódzka Komisja Związków Zawodowych w Krakowie — 2.000 zł, Krakowska Fabryka Kabli — 2.000 zł, Zakład Budowy Maszyn i Aparatury im. S. Szadkowskiego — 2.000 zł, Fabryka Maszyn Odlewniczych w Krakowie — 300 zł. Ponadto Wydział Kultury Rady Narodowej Miasta Krakowa przekazał dwa obrazy o łącznej wartości 10.000 zł.

Bibliografia:

Adam Ogorzałek, „Ocalone od zapomnienia. Wokół zagadnień folkloru Miasta Krakowa”, [w:] Rocznik Muzeum Etnograficznego w Krakowie, t. IV, Kraków 1972.

„Echo Krakowa” 24-26 grudnia 1969 roku.

„Echo Krakowa”, 4 kwietnia 1970 roku.