Marian Dłużniewski

Marian Dłużniewski urodził się 17 września 1929 w miejscowości Grzymały. W 1952 roku przyjechał do Krakowa i zamieszkał w Nowej Hucie. Przez ponad trzydzieści lat związany był z dzielnicą Olsza. Mówił, że „jeśli ktoś spytałby się mnie gdzie się urodziłem to powiedziałbym, że w Krakowie. Kraków jest dla mnie najpiękniejszym miastem! Ja tak Kraków polubiłem”. Ukończył szkołę zegarmistrzowską. Z zawodu był ślusarzem. Nie ukrywał, że naprawianie zegarków wykształciło w nim pewne predyspozycje do późniejszej twórczości przy szopkach. Na skutek dotkliwej choroby dłuższy czas przebywał w szpitalu i wówczas postanowił zająć się twórczością artystyczną. Wykonywał krzyżyki, sceny Męki Pańskiej, kapliczki oraz modele okrętów, które umieszczał w szklanych butelkach tak, jak planował zrobić z pierwszą swoją szopką w 1969 roku. Zainspirował go do tego znany twórca Zygmunt Grabarski, którego twórczość ceni za precyzyjność wykonanej architektury. W rodzinie jego nie było tradycji szopkarstwa, był samoukiem, a swoje doświadczenie przekazał wnuczce Marzenie Dłużniewskiej i prawnuczce Emilii, które uczestniczą w konkursie od kilkunastu lat. Miał także okazje prowadzić zajęcia dla młodzieży przy miejskim ośrodku kultury. Dawniej nad szopkami pracował w piwnicy, później na połowie kuchennego stołu i parapetu – druga połowa, jak podkreślał, należała do jego żony. Żartem dodawał: „żona kłóci się, że ja jej tam w jej posesję wchodzę”. Pierwszą dużą szopkę wysoką na ponad metr przygotowywał przez dwa lata. Otrzymał wówczas czwartą nagrodę, co zachęciło go do dalszej pracy twórczej. Trzy lata później zdobył trzecią nagrodę i wówczas poczuł się już docenionym twórcą. Na pierwszą nagrodę czekał aż dwadzieścia trzy lata. Charakterystyczny dla jego twórczości jest styl ozdabiania i mała różnorodność kolorów. Szopki jego są podświetlane i zmechanizowane, umieszczał w nich także pozytywki z kolędami. Dawniej szopkę konstruował na podstawie wcześniejszych projektów, od górnych kondygnacji, lecz w latach osiemdziesiątych zmienił technikę i zaczynał „od dołu” zachowując w ten sposób proporcje budowli. Przez wiele lat szopki jego cieszyły się dużym uznaniem w Wydziale Kultury PRL. Specjalizował się w szopkach małych, które konstruował samodzielnie. Często w swoich pracach nawiązywał do architektury Kaplicy Zygmuntowskiej i wież kościoła Mariackiego. Do ozdobienia całej budowli wykorzystywał materiały pasmanteryjne i własnoręcznie wykonane zwijki, a więc oklejone złotkiem druciki, z których formował różne kształty dekoracyjne. Witraże to różnokolorowe szkiełka. Figurkom wykonanym z kawałka drewna, drutu i waty własnoręcznie szył ubranka. Wśród nich, obok postaci biblijnych, dominowały postaci historyczne i legendarne, takie jak para krakowska i góralska, kominiarz, kwiaciarka, strażnik, ułan. Spośród wielu swoich prac szczególnie zapamiętał szopkę, która nawiązywała do TS Wisła, bo przedstawiała stadion klubu, którego był fanem. Otrzymał za nią wyróżnienie. Szopkę na grudniowy konkursu zaczynał przygotowywać w styczniu, a gdy pracował zawodowo, na tę okazję brał urlop. Był najstarszym twórcą szopek krakowskich. Wykonał ich około czterdzieści i ponad pięćdziesiąt na zamówienie. Był wielokrotnie nagradzany (trzy razy zdobył pierwsze miejsce) i wyróżniany za szopki duże, średnie i małe, które są w zbiorach w Polsce i za granicą we Francji, Szwajcarii, Kanadzie, na Hawajach, Niemczech, Chile. Uczestniczył w konkursach 41 razy, w latach: 1969, 1970, 1971, 1972, 1973, 1975, 1976, 1977, 1978, 1979, 1980, 1981, 1982, 1983, 1987, 1988, 1989, 1990, 1991, 1992, 1993, 1994, 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013. Zmarł w 2013 roku. Pochowany na Cmentarzu Rakowickim.

Biogram na podstawie tekstu Magdaleny Kwiecińskiej oraz publikacji „Konkursy Szopek Krakowskich 1937 – 2017”, Kraków 2017.