Opowiedz mi miasto

Marian Dłużniewski

Dane

  • Kategoria i tagi:

    osoby
  • Imiona i nazwisko:

    Marian Dłużniewski

  • Daty życia:

    17-09-1929-12-10-2013

  • Dzielnica:

    3

  • Adres:

    os. Olsza

Marian Dłużniewski urodził się 17 września 1929 w miejscowości Grzymały. W 1952 roku przyjechał do Krakowa i zamieszkał w Nowej Hucie. Przez ponad trzydzieści lat związany był z dzielnicą Olsza. Mówił, że „jeśli ktoś spytałby się mnie gdzie się urodziłem to powiedziałbym, że w Krakowie. Kraków jest dla mnie najpiękniejszym miastem! Ja tak Kraków polubiłem”. Ukończył szkołę zegarmistrzowską. Z zawodu był ślusarzem. Nie ukrywał, że naprawianie zegarków wykształciło w nim pewne predyspozycje do późniejszej twórczości przy szopkach. Na skutek dotkliwej choroby dłuższy czas przebywał w szpitalu i wówczas postanowił zająć się twórczością artystyczną. Wykonywał krzyżyki, sceny Męki Pańskiej, kapliczki oraz modele okrętów, które umieszczał w szklanych butelkach tak, jak planował zrobić z pierwszą swoją szopką w 1969 roku. Zainspirował go do tego znany twórca Zygmunt Grabarski, którego twórczość ceni za precyzyjność wykonanej architektury. W rodzinie jego nie było tradycji szopkarstwa, był samoukiem, a swoje doświadczenie przekazał wnuczce Marzenie Dłużniewskiej i prawnuczce Emilii, które uczestniczą w konkursie od kilkunastu lat. Miał także okazje prowadzić zajęcia dla młodzieży przy miejskim ośrodku kultury. Dawniej nad szopkami pracował w piwnicy, później na połowie kuchennego stołu i parapetu – druga połowa, jak podkreślał, należała do jego żony. Żartem dodawał: „żona kłóci się, że ja jej tam w jej posesję wchodzę”. Pierwszą dużą szopkę wysoką na ponad metr przygotowywał przez dwa lata. Otrzymał wówczas czwartą nagrodę, co zachęciło go do dalszej pracy twórczej. Trzy lata później zdobył trzecią nagrodę i wówczas poczuł się już docenionym twórcą. Na pierwszą nagrodę czekał aż dwadzieścia trzy lata. Charakterystyczny dla jego twórczości jest styl ozdabiania i mała różnorodność kolorów. Szopki jego są podświetlane i zmechanizowane, umieszczał w nich także pozytywki z kolędami. Dawniej szopkę konstruował na podstawie wcześniejszych projektów, od górnych kondygnacji, lecz w latach osiemdziesiątych zmienił technikę i zaczynał „od dołu” zachowując w ten sposób proporcje budowli. Przez wiele lat szopki jego cieszyły się dużym uznaniem w Wydziale Kultury PRL. Specjalizował się w szopkach małych, które konstruował samodzielnie. Często w swoich pracach nawiązywał do architektury Kaplicy Zygmuntowskiej i wież kościoła Mariackiego. Do ozdobienia całej budowli wykorzystywał materiały pasmanteryjne i własnoręcznie wykonane zwijki, a więc oklejone złotkiem druciki, z których formował różne kształty dekoracyjne. Witraże to różnokolorowe szkiełka. Figurkom wykonanym z kawałka drewna, drutu i waty własnoręcznie szył ubranka. Wśród nich, obok postaci biblijnych, dominowały postaci historyczne i legendarne, takie jak para krakowska i góralska, kominiarz, kwiaciarka, strażnik, ułan. Spośród wielu swoich prac szczególnie zapamiętał szopkę, która nawiązywała do TS Wisła, bo przedstawiała stadion klubu, którego był fanem. Otrzymał za nią wyróżnienie. Szopkę na grudniowy konkursu zaczynał przygotowywać w styczniu, a gdy pracował zawodowo, na tę okazję brał urlop. Był najstarszym twórcą szopek krakowskich. Wykonał ich około czterdzieści i ponad pięćdziesiąt na zamówienie. Był wielokrotnie nagradzany (trzy razy zdobył pierwsze miejsce) i wyróżniany za szopki duże, średnie i małe, które są w zbiorach w Polsce i za granicą we Francji, Szwajcarii, Kanadzie, na Hawajach, Niemczech, Chile. Uczestniczył w konkursach 41 razy, w latach: 1969, 1970, 1971, 1972, 1973, 1975, 1976, 1977, 1978, 1979, 1980, 1981, 1982, 1983, 1987, 1988, 1989, 1990, 1991, 1992, 1993, 1994, 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013. Zmarł w 2013 roku. Pochowany na Cmentarzu Rakowickim.

Biogram na podstawie tekstu Magdaleny Kwiecińskiej oraz publikacji „Konkursy Szopek Krakowskich 1937 – 2017”, Kraków 2017.

Wideo

https://youtu.be/97oLMkcVCM4
Aktualności

Sprawdź w tym tygodniu

  • Walenty Nalepa

    Podmajstrzy murarski. Pochodził ze Zwierzyńca, gdzie zamieszkiwał w domu przy ulicy Księcia Józefa. Lajkonikiem po raz pierwszy został w 1916 roku. Miało to miejsce po rocznej przerwie w przeprowadzaniu pochodu związanej z sytuacją wojenną. Nalepa służył w tym czasie w austro-węgierskiej jednostce wojskowej stacjonującej w Witkowicach,

                            
  • Wojciech Rożek

    Urodził się w dniu 13 kwietnia 1951 roku w Krakowie. Dołączył do orszaku w 1997 roku jako muzyk kapeli Mlaskoty grający na tubie. Następnie przez kilka lat wędrował z orszakiem w stroju Tatara i włóczka. Ostatni raz stan zdrowia pozwolił Wojciechowi Rożkowi uczestniczyć w pochodzie w 2019 roku. Pochodził z Krakowa, lecz doświadczenie m

                            
  • Zbigniew Glonek

    Zbigniew Glonek urodził się w 1949 roku w podkrakowskich Mydlnikach. Wspomina, że pierwszy raz na pochód Lajkonika zabrała go mama: Mama dbała o to, bo rzeczywiście była taka piękna tradycja. Bywałem na rynku jako dziecko i powiem szczerze, nie dziwię się teraz tym małym, wspaniałym dzieciom, które otaczają mnie, bo rzeczywiście od

                            
  • Zbigniew Grzech

    Zbigniew Grzech urodził się 18 maja 1937 roku w Krakowie, na osiedlu Oficerskim. Wkrótce po jego urodzeniu rodzina przeniosła się do Cieszyna, z powodu  pracy jego ojca w tamtejszej hucie. Gdy w 1939 roku wybuchła II wojna światowa, wrócili do Krakowa. Po wojnie zamieszkali na ul. Limanowskiego 9 w Podgórzu i tam mały Zbyszek chodził d

                            
  • Witold Kawecki

    Witold Kawecki urodził się w 1968 roku. W młodości mieszkał przy placu Wolnica. Pierwszy raz wziął udział w Konkursie Szopek Krakowskich jako 9-letni uczeń. Ma brata Tomasza, który również jest szopkarzem. Brał udział w Konkursach 8 razy (1977-1981, 1983, 1984 i 1988). Konkurował z innymi najpierw w grupie szopek młodzieżowych, a późni

                            
  • Kazimierz Rozpędzik

    Kazimierz Rozpędzik urodził się w 1964 roku. Mieszkał w Kryspinowie. Zaczął uczestniczyć w Konkursach Szopek Krakowskich jako 16-letni uczeń. Jego ojciec Janusz również był szopkarzem. Do tworzenia szopek Kazimierz zachęcił swoją młodą córkę Agnieszkę, która również brała udział w Konkursach. Wraz z nią uruchomił w rodzimym mieście pro