Opowiedz mi miasto

Dariusz Czyż

Dane

  • Kategoria i tagi:

    osoby
  • Imiona i nazwisko:

    Dariusz Czyż

  • Daty życia:

    10-01-1965

  • Dzielnica:

    1

  • Adres:

    ul. Krakowska

Dariusz Czyż urodził się 10 lutego 1965 w Krakowie. Dzieciństwo spędził w dzielnicy Śródmieście i Kazimierz. Z zawodu jest mechanikiem. Wychował się w rodzinie z długimi tradycjami krakowskimi. Od najmłodszych lat miał okazję obserwować działalność artystyczną dziadka – znanego twórcy szopek krakowskich – Stanisława Paczyńskiego – „nie dało się ominąć dziadka z tą szopką i tak przyglądałem się, no i w końcu rozpocząłem samodzielną pracę”. Tradycję tę podtrzymywali także jego matka, wujek, brat i syn. Rzemiosła nauczył go dziadek. W dzieciństwie zajmował się również malarstwem na szkle i próbował sztuki malarstwa olejnego. Pierwszą samodzielną szopkę wykonał w 1970 roku, którą wystawił do konkursu. Podtrzymywanie tradycji uważa za obowiązek i dodaje: „gdybym nie udał się na konkurs, to bym się wtedy bardzo źle czuł. Można powiedzieć, że to jest taka misja rodzinna, żeby to dalej podtrzymywać” i dodaje: „Kraków jest moim życiem”. Specjalizuje się w szopkach małych, których wykonał już ponad pięćdziesiąt. Inspirację czerpie z obserwacji Krakowa, który uważa za najpiękniejsze miasto w Polsce i wspomina programy telewizyjne Piórkiem i węglem, dzięki którym poznał inny sposób przedstawiania miasta przez prof. Wiktora Zina. Nim przystąpi do pracy wykonuje szkic, który jest schematycznym projektem szopki, na podstawie zaobserwowanej i udokumentowanej architektury, szczególnie ceniąc portale. Witraże w jego szopce są inspiracją witraży z kościołów krakowskich, a szczególnie u ojców Franciszkanów. Docenia stylistykę Kaplicy Zygmuntowskiej i przestrzeń Rynku Głównego z kościołem Mariackim, który uważa za jeden z ważniejszych element w szopce, a „jak nie mam natchnienia to wtedy się idzie w miasto na rowerze, siada się w kawiarni w Rynku przy piwie i wtedy się na spokojnie analizuje, co można by ewentualnie wykorzystać” dodaje. Poszczególne elementy z tektury buduje na drewnianej podstawie od dołu ku górze. Stara się wykonywać wszystko własnoręcznie. Czasami do ozdoby wykorzystuje elementy pasmanteryjne. W swojej twórczości lubi łączyć style gotycki z romańskim. Stosuje pastelowe kolory czerwony, zielony i żółty w nawiązaniu do barw kwiatów ze stroju krakowskiego. Stara się, aby każdego roku w szopce był innym motyw dominujący – w 2011 roku był to kościół śś. Piotra i Pawła. Szczególnie w pamięci przechowuje szopkę z motywem kościoła na Skałce, która została doceniona przez wicekonsula amerykańskiego. Obok scen biblijnych przedstawia kolędników, folklor  miejski – kapela Szmelc paka, która jest wspomnieniem dzieciństwa, gdy oglądał jej spektakle w teatrze kolejarza. Nawiązuje również do legend krakowskich poprzez figurkę smoka wawelskiego i Lajkonika oraz do wątków historycznych – pomnik bitwy pod Grunwaldem. W jednej z prac z pomnikiem Adama Mickiewicza umieścił postać swojego dziadka i siebie w rocznicę czterdziestolecia rozpoczęcia budowy szopek. Charakterystycznym motywem w jego szopkach jest kwiaciarka z Rynku Głównego, którą uważa za jeden z symboli Krakowa. Miejscem, gdzie pracuje nad szopką jest pokój. Do grudniowego konkursu przygotowuje się od września. Jego szopki wykonane w kategoriach dużych, średnich, małych i miniatur znajdują się w zbiorach w Polsce i zagranicą w Stanach Zjednoczonych, Austrii, Włoszech. Były one wielokrotnie nagradzane i wyróżniane (6 razy zdobył I nagrodę, 4 razy zdobył II nagrodę, 6 razy zdobył III nagrodę, 9 razy zdobył wyróżnienie). Uczestniczy w konkursach od 52 lat (od 1970 r.). W 2010 r. roku uhonorowany został nagrodą im. Zofii i Romana Reinfussów, a w 2014 r. nagrodę im. Dyrektora Muzeum Historycznego Miasta Krakowa Jerzego Dobrzyckiego. W 2013 r. został wybrany przez krakowskich szopkarzy reprezentantem ich środowiska w ramach procedury wpisu szopkarstwa krakowskiego na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego, a od 2017 r. reprezentuje to środowisko w ramach procedury wpisu tego zjawiska na Lista reprezentatywna niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO. W 2018 r. otrzymał medal św. Krzysztofa w kategorii kultywowanie krakowskich tradycji i obyczajów.

Inną jego pasją, której w ostatnim czasie poświęca wiele czasu i energii są podróże w najdalsze zakątki świata oraz żeglarstwo.

W 2021 roku wziął udział w tworzeniu dekoracji Sali Cynowej (szopki wielkich rozmiarów, do której wnętrza może wejść zwiedzający) w Pałacu Krzysztofory w ramach wystawy „Kraków od początku, bez końca”.

Odznaczony odznaką honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” (2018) oraz odznaką „Honoris Gratia” (2022) za zasługi dla Miasta Krakowa.

Biogram na podstawie tekstu Magdaleny Kwiecińskiej, „Portrety twórców szopek krakowskich”, Kraków 2012 oraz publikacji „Konkursy Szopek Krakowskich 1937 – 2017”, Kraków 2017.

 

Wideo

https://youtu.be/NCOitPLqPls
Aktualności

Sprawdź w tym tygodniu

  • Walenty Nalepa

    Podmajstrzy murarski. Pochodził ze Zwierzyńca, gdzie zamieszkiwał w domu przy ulicy Księcia Józefa. Lajkonikiem po raz pierwszy został w 1916 roku. Miało to miejsce po rocznej przerwie w przeprowadzaniu pochodu związanej z sytuacją wojenną. Nalepa służył w tym czasie w austro-węgierskiej jednostce wojskowej stacjonującej w Witkowicach,

                            
  • Wojciech Rożek

    Urodził się w dniu 13 kwietnia 1951 roku w Krakowie. Dołączył do orszaku w 1997 roku jako muzyk kapeli Mlaskoty grający na tubie. Następnie przez kilka lat wędrował z orszakiem w stroju Tatara i włóczka. Ostatni raz stan zdrowia pozwolił Wojciechowi Rożkowi uczestniczyć w pochodzie w 2019 roku. Pochodził z Krakowa, lecz doświadczenie m

                            
  • Zbigniew Glonek

    Zbigniew Glonek urodził się w 1949 roku w podkrakowskich Mydlnikach. Wspomina, że pierwszy raz na pochód Lajkonika zabrała go mama: Mama dbała o to, bo rzeczywiście była taka piękna tradycja. Bywałem na rynku jako dziecko i powiem szczerze, nie dziwię się teraz tym małym, wspaniałym dzieciom, które otaczają mnie, bo rzeczywiście od

                            
  • Zbigniew Grzech

    Zbigniew Grzech urodził się 18 maja 1937 roku w Krakowie, na osiedlu Oficerskim. Wkrótce po jego urodzeniu rodzina przeniosła się do Cieszyna, z powodu  pracy jego ojca w tamtejszej hucie. Gdy w 1939 roku wybuchła II wojna światowa, wrócili do Krakowa. Po wojnie zamieszkali na ul. Limanowskiego 9 w Podgórzu i tam mały Zbyszek chodził d

                            
  • Witold Kawecki

    Witold Kawecki urodził się w 1968 roku. W młodości mieszkał przy placu Wolnica. Pierwszy raz wziął udział w Konkursie Szopek Krakowskich jako 9-letni uczeń. Ma brata Tomasza, który również jest szopkarzem. Brał udział w Konkursach 8 razy (1977-1981, 1983, 1984 i 1988). Konkurował z innymi najpierw w grupie szopek młodzieżowych, a późni

                            
  • Kazimierz Rozpędzik

    Kazimierz Rozpędzik urodził się w 1964 roku. Mieszkał w Kryspinowie. Zaczął uczestniczyć w Konkursach Szopek Krakowskich jako 16-letni uczeń. Jego ojciec Janusz również był szopkarzem. Do tworzenia szopek Kazimierz zachęcił swoją młodą córkę Agnieszkę, która również brała udział w Konkursach. Wraz z nią uruchomił w rodzimym mieście pro