Filip Fotomajczyk

Filip Fotomajczyk urodził się 30 maja 1991 roku w Krakowie. Dzieciństwo spędził w dzielnicy Krowodrza. Szopki zaczął wykonywać w 2004 roku zachęcony przez ciotkę, która pracowała wtedy w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa. W rodzinie nie ma tradycji robienia szopek, jest samoukiem. Często przygląda się pracom wykonanym przez innych twórców, mówiąc: „szopki tworzę drogą ewolucji”. Szczególnie ceni twórczość zmarłego w 2023 roku Macieja Moszewa, zachwycając się techniką wykonania przez niego okien oraz elementów mechanicznych, w pracach nieżyjącego już Bronisława Pięcika zawsze cenił precyzyjne wykonanie detalu, szczególnie ołtarzu Wita Stwosza. Podziwia także prace Wiesława Barczewskiego, którego opublikowana książka Szczypta iluzji, trochę kleju czyli Jak się robi szopkę krakowską pomogła mu poznać rzemiosło i odnaleźć inspirację. Nie ukrywa, że jest on dla niego mistrzem. Od najmłodszych lat uczestniczył w tradycjach krakowskich, przyglądając się pochodowi Lajkonika lub przychodząc na Emaus. Jego zainteresowanie historią i architekturą rodzinnego miasta zaowocowało zdobyciem uprawnień przewodnika miejskiego po Krakowie jak również zaangażowaniem w tworzenie szopek. Twierdzi, że: „budowanie szopek jest wyrażeniem lokalnego patriotyzmu i miłości do miasta” i dodaje: „wszystkie te budowle, które obserwuje się, spacerując po mieście można zawrzeć właśnie w szopce”. Pierwsza jego szopka była trójwieżowa, w której zaznaczył pomarańczową wstążką aktualną wówczas Pomarańczową Rewolucję na Ukrainie. W swoich pracach często nawiązuje do hejnalicy kościoła Mariackiego, wieży Zegarowej lub Wikaryjskiej z katedry wawelskiej, umieszcza wątki z legend miejskich w postaci smoka wawelskiego, hejnalisty, Pana Twardowskiego na księżycu, Lajkonika lub pierścienia królowej Kingi w kawałku soli. W 2007 roku nawiązał do obchodów 750-lecia lokacji Krakowa, której akt trzymał w szponach smok, ponadto srebrne kury przypominały o długiej tradycji Bractwa Kurkowego, a znajdujący się w centrum witraż „Stań się” Stanisława Wyspiańskiego, przypominał o stuleciu śmierci artysty. Wspomina rok 2008, gdy przygotowywał na konkurs największą ze swoich szopek. Pracę nad nią zaczął w sierpniu, ale jak opowiada: „cały listopada nie dosypiałem, ponieważ pracowałem do drugiej, trzeciej w nocy, a później o siódmej szedłem do szkoły”. W 2010 roku w związku z Rokiem Chopinowskim wykonał miniaturową szopkę, umieszczając ją na fortepianie. Charakterystyczne dla jego twórczości jest wykonywanie wszystkich elementów własnoręcznie bez pomocy pęsety. Nim przystąpi do konstruowania, wykonuje dokładny szkic, który jest planem szopki opartym na zaobserwowanej architekturze miasta. Zachwycają go gotyckie iglice wieży kościoła Mariackiego, detale Sukiennic, Barbakanu, okna i dachy, renesansowe attyki. Najbardziej lubi łączyć gotyk z barokiem, twierdząc, iż takie zestawienie tworzy interesującą kompozycję. W kolorystyce jego prac dominuje czerwień. Do ozdabiania szopki nie wykorzystuje elementów pasmanteryjnych, twierdząc, że „stosowanie gotowych elementów nie przystoi prawdziwemu szopkarzowi”. Do dziś wykonał osiem szopek konkursowych i jedną na zamówienie. Jest dumny z faktu uczestnictwa w konkursach i podtrzymywania tej tradycji. Od 2004 roku regularnie uczestniczy w Konkursie Szopek Krakowskich. Przez 20 lat działalności twórczej zdobył 17 nagród i wyróżnień, w tym: główną nagrodę w kategorii szopek młodzieżowych, wyróżnienia oraz drugie i trzecie miejsca w kategoriach szopek miniaturowych i średnich. Otrzymał specjalną nagrodę im. Jerzego Dobrzyckiego – za szopkę opartą w całości na krakowskiej twórczości Teodora Talowskiego.

W swoich pracach nie obawia się sięgać po rozwiązania przełamujące klasyczny kanon szopki krakowskiej – otrzymał wyróżnienia: „za rozwinięcie motywu modernistycznego” w szopce opartej na krakowskiej twórczości Adolfa Szyszko-Bohusza, „za wrażliwość ekologiczną” w szopce utopionej w akwarium ze śmieciami, „wrażliwość społeczną” przy miniaturowej tęczowej szopce, zwracającej uwagę na problem dyskryminacji osób LGBT+ w Polsce; w końcu tworząc szopkę w formie junk-artu – z cienia, przygotowanej na jubileuszowy 80. Konkurs. Przyczyniło się to do powstania w 2022 roku nowej kategorii w Konkursie Szopek Krakowskich – „Szopki OFF”. Artysta porusza istotne dla niego problemy społeczne i polityczne (już w pierwszej swojej szopce w 2004 roku zaznaczył pomarańczową wstążką aktualną wówczas Pomarańczową Rewolucję w Ukrainie). W 79. Konkursie uhonorowany został „Białą Różą” Anny Szałapak, za popularyzację szopkarstwa oraz inną działalność artystyczną (2021).

Od 2016 roku stale współpracuje z Muzeum Krakowa. Prowadzi warsztaty dla dzieci i młodzieży, prezentacje w języku angielskim dla grup zagranicznych, projektuje grafiki na warsztaty szopkarskie, prowadzi spotkania z szopkarzami, a także w przy współpracy Muzeum przeprowadza gry miejskie nawiązujące do dziedzictwa szopkarskiego. Na realizację jednej z nich pt. „Anatomia Szopki” otrzymał w 2019 roku Stypendium Twórcze Miasta Krakowa. Od 2020 roku przewodzi warsztatom mistrzowskim dla nastoletnich szopkarzy, których przygotowuje do przejścia do kategorii seniorskiej. W 2017 roku na zamówienie Narodowego Instytutu Dziedzictwa przygotował 100 miniaturowych szopek w ramach popularyzacji szopkarstwa w siedzibie UNESCO w Paryżu. W 2019 oraz 2022 roku na zamówienie Urzędu Miasta Krakowa wykonał szopki prezentowane w przestrzeni Krakowa – jedną w stylu secesyjnym, drugą w tęczowej kolorystyce, wspierającą społeczność LGBT+. W ramach działalności zagranicznej w 2018 roku współorganizował wystawę oraz prowadził warsztaty szopkarskie dla dzieci w Białorusi (Pińsk). W 2022 roku na zaproszenie Konsulatu Generalnego RP w Hongkongu jego prace prezentowane były na wystawie w tamtejszej Galerii PMQ (Hongkong, Central). W ramach warsztatów z mieszkańcami stworzył wspólnie krakowsko-hongkońską szopkę.

Filip Fotomajczyk ukończył Państwową Ogólnokształcącą Szkołę Muzyczną II st. im. F. Chopina w Krakowie w klasach oboju i śpiewu. Od 2011 roku jestem licencjonowanym przewodnikiem miejskim po Krakowie. Ukończył studia magisterskie: muzykologiczne oraz historyczne w ramach Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim – specjalizuje się w historii Krakowa oraz muzyce XX wieku. Od 2000 roku jest członkiem Związku Harcerstwa Polskiego, od 2008 pracuje jako instruktor-wolontariusz, od 2019 roku w stopniu harcmistrza. Swoje zdolności pracy z młodzieżą wykorzystuje podczas szopkarskich warsztatów. Poza wykształceniem muzycznym i muzykologicznym w zakresie jego zainteresowań znajdują się sztuki plastyczne. Od 2004 roku tworzy grafiki autorskiego pomysłu. Jego prace były wystawiane na wystawach grupowych („Sztuka teraz”, Muzeum Narodowe w Krakowie, 2016) oraz indywidualnych (Polska Akademia Umiejętności, 2014). Od 2023 roku angażuje się w bycie kuratorem wystaw młodych krakowskich osób twórczych. Zaangażowanie i działalność Filipa Fotomajczyka przyczyniły się do pierwszego polskiego wpisu szopkarstwa krakowskiego na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO.

Biogram na podstawie informacji przekazanych przez Filipa Fotomajczyka, a także tekstu Magdaleny Kwiecińskiej oraz publikacji „Konkursy Szopek Krakowskich 1937 – 2017”, Kraków 2017.