Stanisław Guńkiewicz

Stanisław Guńkiewicz urodził się 4 września 1895 w Podgórzu. Posiadał zawód drukarza. W marcu 1914 roku zapisał się do Towarzystwa Sportowo-Gimnastycznego „Strzelec” w Krakowie. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do formowanych przez Józefa Piłsudskiego Legionów Polskich. Początkowo służył w 5 pułku piechoty I Brygady Legionów Polskich a od 6 września 1915 roku w legionowym 3. szwadronie 1. Pułk Ułanów. W listopadzie 1918 roku brał udział w rozbrajaniu Austriaków i Niemców w Krakowie. Uczestniczył w walkach o Lwów z Ukraińcami. Służył wówczas jako ogniomistrz w pociągu pancernym nr 2 „Śmiały”. W okresie międzywojenny służył nadal w Wojsku Polskim w stopniu st. sierżanta. Służbę odbywał jednak poza Krakowem. Pod Wawel powrócił w marcu 1939 roku jako żołnierz formowanej Armii Kraków. Brał udział kampanii wrześniowej jako oficer łącznikowy kancelarii sztabu. Po bitwie pod Tomaszowem Lubelskim trafił do niemieckiej niewoli. Przebywał w Stalagu VIII A w Görlitz (Zgorzelec), gdzie zorganizował teatr obozowy. Po uwolnieniu wstąpił do konspiracyjnego Stronnictwa Demokratycznego, gdzie zajmował się drukowaniem tajnej prasy. Aresztowany przez Niemców trafił lutym 1943 roku do obozu pracy w Pustkowiu. Po zakończeniu II wojny światowej nadal aktywnie działał w Stronnictwie Demokratycznym. Pod koniec lat czterdziestych na stałe osiedlił się w Krakowie.  Pracował w budownictwie. Twórczością szopkarską i innych wyrobów ludowych m.in. figurek Lajkonika, Twardowskiego na kogucie zajmował się już od lat przedwojennych, był samoukiem. Prace wykonywał dla siebie jak i  różnych instytucji m.in. Biura Handlu Zagranicznego „Desa” z Warszawy, Cepelii Kraków i Warszawa czy grupy filmowców z USA. Używał najprostszych narzędzi, jak scyzoryk do rzeźbienia figur. Do wykonywania szopek wykorzystywał tekturę, drewno, staniol, papier i bibułę. Wzory szopek wymyślał sam, odprężało go to i było dla niego sposobem na długie jesienne wieczory. Jego prace były wielokrotnie nagradzane i wyróżniane w kategoriach średnich, małych oraz miniaturowych. Uczestniczył w 19 konkursach w latach 1959, 1961-1978. Dwie jego szopki znajdują się w zbiorach Muzeum Krakowa. Definiował szopkarstwo jako „artyzm swoisty, własny ludzi niewykształconych w kierunku budownictwa czy archi­tektury, to trzeba kochać, mieć zamiłowanie, chęć mieć, inaczej to szopka nie wyjdzie”. Zmarł w 10 dni po 36. Konkursie Szopek Krakowskich w dniu 17 grudnia 1978 roku. Pochowany na Cmentarzu Rakowickim. Otrzymał liczne odznaczenia, w tym Krzyż Niepodległości, Krzyż Walecznych, Brązowy Krzyż Zasługi czy Złota Odznakę „za pracę społeczną dla miasta Krakowa”.

Biogram Stanisława Gunkiewicza dostępny jest również na stronach Instytut Pamięci Narodowej:

https://krakow.ipn.gov.pl/pl4/edukacja/przystanek-historia/173173,Archiwum-Pelne-Pamieci-Stanislaw-Gunkiewicz-od-legionisty-do-szopkarza.html