Zygmunt Grabarski
Dane
-
Kategoria i tagi:
-
Imiona i nazwisko:
Zygmunt Grabarski
-
Daty życia:
26-03-1912-1-05-1984
-
Dzielnica:
2
-
Adres:
ul. Norwida 9
Zygmunt Grabarski urodził się 26 marca 1912 roku w Liszkach. Z zawodu był mechanikiem. Już w szkole podstawowej wykazywał zamiłowanie do rysunku i rzeźby. Ze względów finansowych w jakich znajdowała się jego rodzina zmuszony był jednak zrezygnować z tych zainteresowań. W 1927 roku zaczął praktykę w Zakładach Mechanicznych J. Palucha w Krakowie. Równocześnie uczęszczał do szkoły zawodowej, po ukończeniu której zaczął pracować w firmie „Elektrolux”. Praca ta jednak nie dawała mu zadowolenia, dlatego razem z braćmi zorganizował teatralny zespół amatorski w Zabierzowie. Zajmował się tam malowaniem dekoracji według własnych pomysłów oraz wytwarzaniem rozmaitych rekwizytów. O jego działalności dowiedzieli młodzi kolędnicy, którzy zwrócili się do niego z prośbą o wykonanie szopki, co z zapałem wykonał. „Była to mała szopka, około 50 cm, wyklejana kolorowym papierem” – opisywał. W 1933 roku został powołany do czynnej służby wojskowej, po której odbyciu wrócił do pracy w swoim zawodzie. Później pracował także w Odlewni Żelaza i Stali na Grzegórzkach. Wziął czynny udział w strajku okupacyjnym, za co został oskarżony i oddany pod sąd. W dalszym ciągu jednak wykazywał zainteresowanie twórczością artystyczną i odczuwał potrzebę robienia tego, do czego czuł zamiłowanie. Malował więc obrazy i rzeźbił. Po wybuchu wojny w 1939 roku zaczął tworzyć różnego rodzaju zabawki, z czego utrzymywał siebie i rodzinę. Nie trwało to jednak długo, ponieważ w czasie okupacji został zmuszony przez urząd zatrudnienia do pracy w swoim zawodzie. Skierowano go do fabryki samochodów w Mielcu. Uciekł stamtąd po roku, jednak powrót do Krakowa był dla niego niemożliwy. Jego trzej bracia zostali aresztowani i jego mieszkanie znajdowało się pod stałą obserwacją Gestapo. Wyjechał do Warszawy. Zajął się chałupnictwem, powrócił do wyrobu zabawek, co dawało mu utrzymanie. Jego bracia zginęli w obozach koncentracyjnych. On sam, po zakończeniu wojny wrócił do Krakowa i nigdy nie zapomniał o swoim zamiłowaniu do malarstwa i rzeźby. W 1961 roku po raz pierwszy wziął udział w konkursie na najpiękniejszą szopkę krakowską, za którą otrzymał II. nagrodę. W 1975 roku został zweryfikowany jako szopkarz – twórca ludowy i wpisany do rejestru twórców ludowych w Departamencie Plastyki Ministerstwa Kultury i Sztuki. Konkursem szopek interesował się od samego początku. Będąc na jednym z nich wraz z siostrzeńcami, usłyszał od nich: „Ty wujciu, też byś taką zrobił”. „I w ten sposób się zaczęło” – wspominał. – „W roku 1961 zrobiłem pierwszą szopkę na konkurs. Zrobiłem ją sam bez pomocy innych osób. Szopkarstwem interesuję się dlatego, że jest to rodzaj sztuki wymagającej pracy w kilku zawodach.” Prace przy budowie szopki zaczynał od wyobrażenia sobie jej kształtu, proporcji, wielkości, architektury, koloru, lalek i mechanizacji. „Jest to bardzo ważne. Im więcej jest szopka przemyślana, co trwa czasem długo, ale to się opłaca, bo później jest mniej pracy z jej budową. Przy pierwszych moich szopkach robiłem wszystko bardzo dokładnie. Nawet w skali, tak aby nie zgubić się w proporcjach szopki” – opowiadał. W projektowaniu swoich szopek inspirował się elementami architektury krakowskiej. Tworzył szopki zarówno miniaturowe (np. umieszczane w butelce), małe, średnie, jak i duże, a także z figurkami. Najbardziej lubił jednak te duże – „o wielkości szopki decyduje u mnie to, że w dużej szopce mogę się lepiej wypowiedzieć, umieścić więcej architektury. Duża szopka pokazuje ładniej proporcje, można wstawić i pokazać dużo koloru i światła. Ja staram się umieszczać w szopce jak najwięcej koloru. Szopka krakowska powinna być bardzo kolorowa.” Zygmunt Grabarski uczestniczył w konkursach 18 razy w latach 1961- 1963, 1965, 1967 – 1971, 1975 – 1983. Otrzymał 11 razy I. nagrodę, 4 razy II. nagrodę, 2 razy III. nagrodę, wyróżnienie oraz nagrodę specjalną za szopkę w butelce. Cztery jego szopki znajdują się w zbiorach MHK. Zmarł 1 maja 1984 r. Pochowany na Cmentarzu Prądnik Czerwony.
Powiązania (1)
Galeria
Zygmunt Grabarski (z prawej) prezentuje swoją szopkę krakowską umieszczoną w butelce Stanisławowi Czerpakowi (dyrektorowi Muzeum Historycznego Miasta Krakowa), fot. Józef Korzeniowski, wł. Muzeum Krakowa, nr inw. MHK-Fs21648/IX/11 [#opisujemy: Fotografia czarno-biała. Dwóch starszych mężczyzna ubranych w zimowe płaszcze. Ten po prawej trzyma w rękach miniaturową szopkę krakowską zamkniętą w butelce i prezentuje ją drugiemu stojącemu obok mężczyźnie].
Szopka Zygmunta Grabarskiego z 1962 r. I nagroda w grupie szopek dużych. Z kolekcji Muzeum Krakowa (nr. inw. MHK-4/Xa). [#opisujemy: fotografia kolorowa, duża szopka krakowska, pięciowieżowa, wieża środkowa wzorowana na wyższej wieży kościoła Mariackiego, niższe wieże boczne zwieńczone hełmami w kształcie dzwonów, wyższe wieże zewnętrzne wzorowane na wieży Zegarowej. I kondygnacja posiada szeroką wnękę z figurkami: krakowiak z gwiazdą, Żyd i Turoń. We wnęce II kondygnacji mieści się Święta Rodzina. Pomiędzy obiema kondygnacjami została umieszczona balustrada z herbem miasta Krakowa. Z wieży środkowej wystaje hejnalista z trąbką. Dominuje kolor czerwony, zielony, niebieski, złoty i srebrny]
Szopka Zygmunta Grabarskiego z 1976 r. I nagroda w grupie szopek dużych. Z kolekcji Muzeum Krakowa (nr. inw. MHK-47/Xa). [#opisujemy: fotografia kolorowa, duża szopka krakowska, pięciowieżowa, wieża środkowa wzorowana na wyższej wieży kościoła Mariackiego, niższe wieże boczne wzorowane na wieży Zegarowej, wyższe wieże zewnętrzne wzorowane na wieży Zygmuntowskiej. W centrum I kondygnacji znajduje się sala tronowa z królem Herodem i dwoma antycznymi wojownikami. Po lewej i prawej stronie zostały umieszczone wnęki w kształcie bramy z figurkami: profesorów (po lewej) i żaków (po prawej). We wnęce II kondygnacji mieści się Święta Rodzina w towarzystwie Trzech Królów. Z lewej i prawej strony, pod arkadami, stoją pasterze z darami. Kondygnację wieńczy attyka, która przypomina tą z Sukiennic. Dominuje kolor czerwony, zielony, niebieski i złoty]
Zbliżenie na scenę z Herodem w szopce Zygmunta Grabarskiego. I nagroda na 34 Konkursie Szopek Krakowskich. Z kolekcji Muzeum Krakowa (nr. inw. MHK-47/Xa). Fot. Jacek Kubiena. [#opisujemy: fotografia kolorowa. Na planie centralnym, na tronie zasiada król Herod, dzierżąc berło w prawej dłoni. Towarzyszą mu dwaj strażnicy, wzorowani na antycznych wojownikach, z włóczniami i tarczami]
Szopka Zygmunta Grabarskiego z 1978 r. II nagroda w grupie szopek dużych. Z kolekcji Muzeum Krakowa (nr. inw. MHK-51/Xa). [#opisujemy: fotografia kolorowa, duża szopka krakowska, pięciowieżowa, wieża środkowa wzorowana na wyższej wieży kościoła Mariackiego, niższe wieże boczne wzorowane na wieży Zegarowej, wyższe wieże zewnętrzne wzorowane na wieżach kościoła św. Andrzeja. Po zewnętrznej stronie podstawy wznoszą się wieżyczki wzorowane na wieży ratuszowej. W centrum I kondygnacji znajduje się kwadratowa wnęka z krakowskimi kolędnikami (jeden z gwiazdą). II kondygnacja posiada wnękę, stylizowaną na ryzalit Sukiennic, ze Świętą Rodziną w towarzystwie Trzech Królów i pasterzy. Po bokach znajdują się dwie kolejne, mniejsze wnęki z figurami świętych. Dominuje kolor czerwony, zielony, niebieski i złoty]
Szopka Zygmunta Grabarskiego z 1982 r. I nagroda w grupie szopek dużych. Z kolekcji Muzeum Krakowa (nr. inw. MHK-112/Xa). [#opisujemy: fotografia kolorowa, duża szopka krakowska, pięciowieżowa, wieża środkowa wzorowana na wyższej wieży kościoła Mariackiego, niższe wieże boczne zwieńczone barokowymi hełmami, wyższe wieże zewnętrzne wzorowane na wieży Zegarowej. Pośrodku I kondygnacji znajduje się wnęka z królem Herodem na tronie. Sali tronowej strzegą antyczni wojownicy. Pod sceną wystaje z jamy Smok Wawelski. Po lewej stronie stoi bakałarz, Żyd i żak, a po prawej stronie dwaj żacy. II kondygnacja posiada wnękę z krakowskimi kolędnikami: krakowiak z harmonią, Turoń, krakowiak z gwiazdą i krakowiak z szopką. Po bokach rozciąga się galeryjka z gotyckimi niszami, w których spoczywają figurki. W centrum III kondygnacji mieści się Święta Rodzina w towarzystwie Trzech Królów. Pod arkadami znajdują się figurki oddające pokłon Dzieciątku Jezus. Powyżej rozciąga się kolejna galeryjka z niszami. Szopka wielobarwna]
Sprawdź w tym tygodniu
-
Walenty Nalepa
Podmajstrzy murarski. Pochodził ze Zwierzyńca, gdzie zamieszkiwał w domu przy ulicy Księcia Józefa. Lajkonikiem po raz pierwszy został w 1916 roku. Miało to miejsce po rocznej przerwie w przeprowadzaniu pochodu związanej z sytuacją wojenną. Nalepa służył w tym czasie w austro-węgierskiej jednostce wojskowej stacjonującej w Witkowicach,
-
Wojciech Rożek
Urodził się w dniu 13 kwietnia 1951 roku w Krakowie. Dołączył do orszaku w 1997 roku jako muzyk kapeli Mlaskoty grający na tubie. Następnie przez kilka lat wędrował z orszakiem w stroju Tatara i włóczka. Ostatni raz stan zdrowia pozwolił Wojciechowi Rożkowi uczestniczyć w pochodzie w 2019 roku. Pochodził z Krakowa, lecz doświadczenie m
-
Zbigniew Glonek
Zbigniew Glonek urodził się w 1949 roku w podkrakowskich Mydlnikach. Wspomina, że pierwszy raz na pochód Lajkonika zabrała go mama: Mama dbała o to, bo rzeczywiście była taka piękna tradycja. Bywałem na rynku jako dziecko i powiem szczerze, nie dziwię się teraz tym małym, wspaniałym dzieciom, które otaczają mnie, bo rzeczywiście od
-
Zbigniew Grzech
Zbigniew Grzech urodził się 18 maja 1937 roku w Krakowie, na osiedlu Oficerskim. Wkrótce po jego urodzeniu rodzina przeniosła się do Cieszyna, z powodu pracy jego ojca w tamtejszej hucie. Gdy w 1939 roku wybuchła II wojna światowa, wrócili do Krakowa. Po wojnie zamieszkali na ul. Limanowskiego 9 w Podgórzu i tam mały Zbyszek chodził d
-
Witold Kawecki
Witold Kawecki urodził się w 1968 roku. W młodości mieszkał przy placu Wolnica. Pierwszy raz wziął udział w Konkursie Szopek Krakowskich jako 9-letni uczeń. Ma brata Tomasza, który również jest szopkarzem. Brał udział w Konkursach 8 razy (1977-1981, 1983, 1984 i 1988). Konkurował z innymi najpierw w grupie szopek młodzieżowych, a późni
-
Kazimierz Rozpędzik
Kazimierz Rozpędzik urodził się w 1964 roku. Mieszkał w Kryspinowie. Zaczął uczestniczyć w Konkursach Szopek Krakowskich jako 16-letni uczeń. Jego ojciec Janusz również był szopkarzem. Do tworzenia szopek Kazimierz zachęcił swoją młodą córkę Agnieszkę, która również brała udział w Konkursach. Wraz z nią uruchomił w rodzimym mieście pro