Marsz Jamników

Marsz Jamników to doroczne święto polegające na przemarszu psów z rasy jamników oraz ich właścicieli i miłośników. Marsz ma miejsce w drugą niedzielę września. Geneza wydarzenia związana jest z I. Krajową Specjalistyczną Wystawą Jamników, która odbyła się 8 kwietnia 1973 roku w hali KS Garbarnia. Organizatorami wystawy był Krakowski Odział Związku Kynologicznego i Klub Przyjaciół Jamnika działający przy tygodniku „Przekrój”. Wystawie towarzyszył konkurs o tytuł „Najmilszego Jamnika”. W dniu 15 kwietnia 1973 roku z okazji 28-lecia „Przekroju”, z inicjatywy redaktora Mieczysława Czumy miała miejsce parada blisko 200 jamników, które przewieziono dorożkami spod siedziby redakcji przy ul. Manifestu Lipcowego (obecnie ul. J. Piłsudskiego) przez ul. Straszewskiego, Szewską do Rynku Głównego, gdzie na trybunie miała miejsce prezentacja psów. Przybyłe na paradę psy były wówczas częstowane parówkami podawanymi na specjalnych talerzykach od „Wierzynka”, a złotą kość – specjalny dar od krakowskiej gastronomii – otrzymała Prezeska Klubu Jamników, Bella spod Zielonej Limby. Władze PRL uznały wydarzenie za parodię pochodu pierwszomajowego, zakazując jego organizacji w kolejnych latach.

W dniu 24 czerwca 1990 kolejny marsz jamników towarzyszył wydarzeniu „Mrożek Festiwal Kraków”. W tym dniu około 1000 psów przeszło przez Rynek Główny przed salutującym im Sławomirem Mrożkiem, autorem literackiego cyklu „101 pożytków z jamnika”. Sławomir Mrożek otrzymał przy tej okazji order „Złotego Jamnika” autorstwa Bronisława Chromego.

Od 1994 roku marsz jest organizowany przez Radio Kraków. Pochód rozpoczynał się zbiórką o 11.45 pod Barbakanem, skąd w samo południe właściciele prowadzą przy muzyce orkiestry swoje jamniki na Rynek Główny w barwnym korowodzie. W latach 1994-2012 marszowi towarzyszył konkurs z nagrodami na najciekawsze jamnicze przebranie. Psy występowały np. w stroju góralskim, meksykańskim, przebrane za lekarza, policjanta lub kosmonautę itp. Od 2013 roku każdy konkurs ma inny temat przewodni; m.in. wybierana jest najlepiej dobrana para pies-właściciel, najdłuższy jamnik, najbardziej królewski jamnik. Obok marszu i konkursu ma miejsce m.in. akcja adopcji psów, zbiórka karmy dla schroniska, udzielane są specjalistyczne porady dla właścicieli. W wydarzeniu biorą udział właściciel jamników z Krakowa, Polski i zagranicy (m.in.  Japonii, Francji, Niemiec, USA, RPA, Australii, Włoch). W latach 2020-2023 ze względu na pandemię i kwestie organizacyjne pochód nie był organizowany. Marsz Jamników powraca w 2024 roku w innej lokalizacji. W dniu 8 września odbędzie się pod pomnikiem Psa Dżoka na bulwarze Czerwieńskim. Organizatorami jest ponownie Radio Kraków oraz Krakowskie Forum Kultury.