Tadeusz Gillert

Tadeusz Gillert urodził się 17 marca 1932 w Krakowie. Dzieciństwo spędził w dzielnicy Zwierzyniec, gdzie miał okazję poznać znaną z szopkarstwa rodzinę Malików. Ukończył wyższe studia na AGH, kierunek górnictwo. Pracował w kopalni cynku i ołowiu „Trzebionka”. W jego rodzinie nie było tradycji robienia szopek, był samoukiem. Zainteresował artystycznym rzemiosłem swoich synów: Ryszard uczestniczył w konkursie cztery razy, Tomasz pięć, a Zbigniew jest nadal aktywnym twórcą. W tradycji tej uczestniczyły także jego wnuczki. Także matka malowała amatorsko, a ze strony ojca rodzina jest uzdolniona muzycznie. W dzieciństwie uczestniczył w różnych krakowskich uroczystościach m.in. pogrzeb Józefa Piłsudskiego lub przedwojenne defilady na Błoniach, co stało się dla niego inspiracją do malowania obrazów z motywem koni. Pierwsze konkursy szopek obserwował po II wojnie światowej, choć rzemiosłem tym zajął się już 1941 roku. Wówczas to znalazł w domu fotografię szopki, którą postanowił wykonać. Została ona zgłoszona do konkursu w 1948 roku. Zachwycony folklorem i zwyczajami Krakowa miał wiele okazji obserwować prace cenionych twórców szopek krakowskich takich, jak Zbigniew Grzech, Zdzisław Dudzik, Witold Głuch, Zygmunt Grabarski, Włodzimierz Łesyk, czerpiąc wiele z ich doświadczenia. Dawniej budowę szopki rozpoczynał od projektu – szkicu na podstawie obserwacji zabytków Krakowa, w późniejszym okresie wykonywał je z pamięci, spacerując na Wzgórze Wawelskie lub odrysowując detale architektoniczne. Przez wiele lat pracy twórczej wykonał kilkadziesiąt projektów. Przyznawał, że wiele nauczył się z programów Węglem i piórkiem, prowadzonych przez prof. Wiktora Zina. W latach 80. prace przy budowie dwumetrowej szopki rozpoczynał od partii górnych. W późniejszym okresie konstrukcję rozpoczynał od dolnych kondygnacji. Stosował różne style, lecz najbardziej cenił gotyk ze względu na strzeliste łuki i ornamentykę. Nie korzystał z gotowych materiałów pasmanteryjnych dodając: „może być nawet coś krzywo, ale żeby to było zrobione przeze mnie”. Figurki do szopki pomagała mu wykonywać żona. W każdej ze swoich prac obok świętej rodziny nawiązywał do tradycji krakowskich umieszczając figurkę Lajkonika ze świtą, parę krakowską, ponadto postaci historyczne, a z folkloru miejskiego andrusów, hejnalistę lub krakowskie kwiaciarki. Charakterystyczne dla jego prac jest umieszczanie trzech wież, z których środkowa jest wieżą z kościoła Mariackiego. Poniżej konstruuje Kaplicę Zygmuntowską, po bokach zaś wykusze Sukiennic i wapienne skarpy, by nadać wysmukły kształt budowli. Twierdził, że na wykonanie jednej dużej szopki potrzebował około 1200 godzin. Specjalizował się w szopkach średnich. Najwyższa z jego prac osiągnęła 2 metry 30 centymetrów. W latach dziewięćdziesiątych miał okazję prowadzić zajęcia, prezentując dzieciom jak powstaje szopka krakowska. Jedną z jego uczennic jest Katarzyna Racka, która od kilkunastu lat uczestniczy w konkursie. Jego szopki są zmechanizowane i podświetlane. Był uzdolniony plastycznie – zajmował się malarstwem olejnym i akwarelowym. Miał wiele wystaw indywidualnych i zbiorowych. Należał do Stowarzyszenia Plastyków Nieprofesjonalnych Ziemi Krakowskiej, a także do Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Jest jednym z założycieli artystycznej grupy „Zdrój” w Krzeszowicach. Kolekcjonował znaczki pocztowe i był członkiem klubu filatelistycznego. Wykonał ponad sto szopek, które znajdują się w zbiorach w Polsce i zagranicą we Włoszech, Australii, Francji, Niemczech, Szwajcarii, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Ameryce Południowej. Jego szopki były wielokrotnie nagradzane (15 nagród pierwszych, 21 nagród drugich, 15 nagród trzecich) i otrzymywały wyróżnienie w kategoriach dużych, średnich i małych. Uczestniczył w konkursach 54 razy, w latach: 1948,  1963, 1964, 1965, 1966, 1967, 1968, 1968, 1970, 1971, 1972, 1973, 1974, 1975, 1976, 1977, 1978, 1979, 1980, 1981, 1982, 1983, 1984, 1985, 1986, 1987, 1988, 1989, 1990, 1991, 1992, 1993, 1994, 1995, 1996, 1999, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2018, 2019.

W 2011 i w 2014 roku otrzymał nagrodę specjalną im. Zofii i Romana Reinfussów, a w 2012 roku otrzymał nagrodę imienia dyrektora MHK Jerzego Dobrzyckiego za długoletni udział w konkursie i wytrwałość w pielęgnowaniu tradycji szopkarstwa.

Zmarł w dniu 23 maja 2021 roku. Pochowany na cmentarzu parafialnym w Krzeszowicach.

Biogram na podstawie tekstu Magdaleny Kwiecińskiej oraz publikacji „Konkursy Szopek Krakowskich 1937 – 2017”, Kraków 2017.