Nabożeństwo do św. Rity

22 dnia każdego miesiąca na ulicy Augustiańskiej w Krakowie można spotkać wiernych spieszących do kościoła oo. augustianów z różami w dłoniach. To znak, że wkrótce rozpocznie się nabożeństwo do św. Rity z Cascii. Msze święte połączone z obrzędem poświęcenia róż odbywają się kilka razy dziennie, a dwukrotnie w ciągu dnia przed mszą odprawiane jest nabożeństwo z odczytaniem próśb i podziękowań zanoszonych do Boga za wstawiennictwem św. Rity. Krakowski kościół pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej oraz dom zakonny ss. augustianek są ważnymi w Polsce ośrodkami kultu tej świętej. Główne doroczne uroczystości przypadają 22 maja, w dzień liturgicznego wspomnienia świętej.

Święta Rita żyła na przełomie XIV i XV wieku w regionie Umbria, leżącym w centralnych Włoszech. Zachodzą rozbieżności w datowaniu jej życia i śmierci. Według najnowszych ustaleń św. Rita urodziła się w 1371 roku, a zmarła 21 lub 22 maja 1447 roku. Dorastając w górskiej osadzie Roccaporena, położonej 5 km od Cascii, poznała tamtejsze wspólnoty zakonne augustianów i augustianek. Przekazy o życiu świętej podkreślają, że już w dzieciństwie była przywiązana do reguły duchowej św. Augustyna i pragnęła wstąpić do zakonu. Rodzice podjęli jednak decyzję o wydaniu jej za mąż za majętnego młodzieńca Paolo Mancini di Fernando. W tradycji hagiograficznej rozwinęła się czarna legenda męża św. Rity, któremu przypisywano moralne zepsucie i porywczy charakter. Źródłem tego przekonania była mylna interpretacja fragmentu epitafium na sarkofagu świętej, w którym mowa o tym, że Rita musiała cierpieć „okrutne męki”. Dokładna analiza napisu w 1925 roku. wykazała, że wskazana w epitafium przyczyna męki to stygmat ciernia Chrystusowego, a nie małżeństwo. W ikonografii św. Rita jest przedstawiana z reguły jako siostra zakonna, lecz  w świeckim życiu była zarówno żoną, jak i matką dwóch synów. Doświadczyła dwóch tragedii rodzinnych: najpierw w 1403 lub 1404 roku z rąk morderców zginął jej mąż, a wkrótce potem z powodu epidemii zmarli synowie. Legenda mówi, że po śmierci męża Rita modliła się żarliwie, żeby synowie odstąpili od nakazanej zwyczajowo krwawej zemsty i aby Bóg raczej zabrał ich z tego świata niż mieliby popełnić zbrodnię. Postać św. Rity jest stawiana za wzór chrześcijańskiego przebaczenia, gdyż po śmierci bliskich swoimi staraniami doprowadziła do pojednania zwaśnionych rodzin. W 1407 roku Rita rozpoczęła życie zakonne jako augustianka w klasztorze św. Marii Magdaleny w Cascii. Przekazy o jej świątobliwym życiu wymieniają cierpliwe wypełnianie reguły posłuszeństwa, praktyki pokutne i umartwianie się. W kulcie św. Rity ważne miejsce zajmuje stygmat ciernia Chrystusowego, który według tradycji cudownie otrzymała w Wielki Piątek 1432 roku. Niegojąca się i sprawiająca ciągły ból rana na czole towarzyszyła jej do końca życia. Swoje ostatnie lata spędziła w odosobnieniu, doświadczając stanów mistycznego uniesienia, poszcząc i przyjmując wyłącznie Eucharystię.

Róże towarzyszące modlitwom do św. Rity łączą się z historią z jej ostatnich miesięcy życia, gdy w środku zimy poprosiła krewną, aby ta przyniosła jej kwitnącą różę i dwie figi, które rosły w ogrodzie w rodzinnej Roccaporenie. Zdaniem hagiografów róża symbolizuje męża, a figi synów św. Rity, o których zbawienie nieustannie zabiegała. Wkrótce po śmierci św. Rity w Italii zaczął się szerzyć jej ludowy kult – już po dziesięciu latach spisano pierwszy kodeks cudów dokonanych za jej wstawiennictwem. Św. Rita stała się orędowniczką osób cierpiących, które przychodzą do niej ze swoimi życiowymi problemami proszą o wstawiennictwo u Boga. W szczególności zwracają się ku niej chorzy na raka i małżeństwa bezdzietne.

Kult św. Rity jest obecny na wszystkich kontynentach, w czym dużą rolę odgrywają zakony augustianów i augustianek. W Polsce jest czczona w ponad 30 ośrodkach. Osiemnastowieczne inwentarze kościoła św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Krakowie wymieniają boczny ołtarz z wizerunkiem św. Rity, lecz nie zachował się on do dzisiejszych czasów. W 1944 roku w jego miejscu została umieszczona figura św. Rity, zaprojektowana przez Adolfa Szyszko-Bohusza (1883-1948) i wykonana przez Wojciecha Maciejowskiego. W kościelnej dzwonnicy działa “Rosarium św. Rity”, czyli sklepik oferujący związane z nią dewocjonalia i świeże róże.

Opracowanie: Monika Widzicka