Protestancki rok obrzędowy

Święto Reformacji – jest jednym z najważniejszych świąt protestanckich. Zostało ustanowione na pamiątkę reformatorów, a zwłaszcza Marcina Lutra- pierwszego z nich. Przypada ono na 31 października, kiedy to w 1517 roku, Luter przybił 95 tez na drzwiach kościoła w Wittenberdze. Datę tę uznaje się za początek protestantyzmu. Często ze względów organizacyjnych święto to przenoszone jest na niedzielę poprzedzającą lub następującą po tej dacie. Uroczystość ta obchodzona jest głównie przez luteran. Nabożeństwa odprawiane są zwykle wieczorem. Tego dnia śpiewane są hymny ułożone przez Lutra, szczególnie jeden, najbardziej znany- „Warownym grodem jest nasz Bóg”. Oprawa nabożeństw nie zmienia się, jednak zwykle w homiliach odwołuje się do idei głoszonych przez reformatorów, zwłaszcza wspominając jedną z zasad protestantyzmu: Ecclesia reformata, semper reformanda – „Kościół reformowany stale reformujący się”, co wskazuje na potrzebę systematycznych działań dążących do odnowy duchowej. Obowiązuje czerwona barwa liturgiczna. W Polsce luteranie mają w tym dniu prawo do zwolnienia od nauki lub pracy.

Zanim nadejdzie Boże Narodzenie, ewangelicy przeżywają Adwent. W kościołach umieszcza się tzw. wieniec adwentowy- wykonany z zielonego świerku, który ma symbolizować życie. Ozdabia się go czerwoną lub fioletową wstążką i umieszcza w nim cztery adwentowe świece, które są zapalane po jednej w kolejne niedziele Adwentu. Takie wieńce pojawiają się do dziś w czasie Adwentu także w wielu luterańskich domach. Rodzina skupia się wokół niego, modli i śpiewa pieśni adwentowe.

Boże Narodzenie – u protestantów wypada w tym samym czasie, co u katolików i jest podobnie obchodzone. Zwracają oni szczególną uwagę na osobiste przeżywanie tego dnia. Większość protestantów ubiera choinki, choć nie wszyscy. Zwolennikiem choinek był Marcin Luter. Zalecał on spędzanie Bożego Narodzenia w domowym zaciszu. Adwent kończy Wigilia- najważniejszy dzień. W czasie kolacji wigilijnej protestanckie rodziny gromadzą się przy stole, ale nie je się wtedy specjalnych potraw, tak jak jest to u katolików. Protestanci bowiem nie mają nakazu spożywania postnych potraw. Na stole króluje pieczona gęś. Jednocześnie ewangelicy podkreślają, aby nie wiązać z potrawami żadnej symboliki, zwyczajów. Odczytywane są fragmenty tekstów świętych i śpiewane są kolędy. Ważne jest aby w czasie wigilijnej kolacji na stole znalazła się Biblia. Przed rozpoczęciem wieczerzy głowa rodziny, zwykle ojciec i mąż, czyta urywek z Pisma Świętego o narodzeniu Jezusa Chrystusa, następnie odmawia dziękczynną modlitwę. Nie ma jednak zwyczaju dzielenia się opłatkiem, choć współcześnie w wielu domach wprowadziło się ten obyczaj. Wszyscy się wspólnie modlą i składają sobie życzenia. Dopiero po tym siadają do stołu. Rozdają sobie także prezenty. U protestantów nie ma pasterki. W Kościele ewangelicko-augsburskim odprawiane są tzw. jutrznie, czyli poranne nabożeństwa w dzień narodzenia Jezusa Chrystusa, odprawiane zwykle o godzinie piątej rano. Z czasem, zwłaszcza po drugiej wojnie światowej, zaczęto je odprawiać w Wigilię, zwykle pomiędzy godziną 15.00 a 17.00. Śpiewa się kolędy, także katolickie. W pierwszy i drugi dzień Bożego Narodzenia ewangelicy idą do kościołów na uroczyste, świąteczne nabożeństwa.

Czas pasyjny – rozpoczyna się on w Środę Popielcową, która nazywana jest przez luteran Dniem Pokuty i Modlitwy. Czas Pasyjny to odpowiednik katolickiego Wielkiego Postu. Trwa czterdzieści dni i jest dla luteran czasem wewnętrznego wyciszenia, namysłu, odsunięcia od siebie spraw absorbujących nas na co dzień. W tym okresie nie organizuje się rodzinnych uroczystości, chrztów, czy ślubów. Luteranie częściej niż zwykle przychodzą na niedzielne nabożeństwa, biorą też udział w nabożeństwach pasyjnych (w dni powszednie). Luteranie w tym czasie nie praktykują postu, choć zdarza się, że niektórzy wierni rezygnują z palenia papierosów, czy picia kawy. Zaoszczędzone w ten sposób pieniądze trafiają do tzw. skarbonek diakonii, które są ustawiane w luterańskich parafiach. Diakonia jest to odpowiednik katolickiej Caritas. Pieniądze te przeznaczane są na cele charytatywne.

Wielki Tydzień luteranie, tak jak inni chrześcijanie, zaczynają Palmową Niedzielą. Nie święci się jednak wtedy palm, gdyż protestanci traktują ten zwyczaj jako tradycję ludową. Wierni w tym dniu wychwalają Boga śpiewem i modlitwą.

Wielki Czwartek – w tym dniu w Kościele ewangelicko-augsburskim odprawia się wieczorne nabożeństwo i wspomina wydarzenia, które miały miejsce w Wieczerniku. Protestanci wierzą, że Komunia Święta jest sakramentem, czyli ustanowionym przez Jezusa widzialnym znakiem niewidzialnej łaski Bożej, i że są to prawdziwe ciało i prawdziwa krew Chrystusa, pod postacią chleba i wina przez Słowo Chrystusa, dane nam (chrześcijanom) dla spożywania i picia ustanowione(jak to sformułował Marcin Luter). Komunia święta u luteran udzielana jest pod dwoma postaciami: chleba i wina. W Wielki Czwartek w luterańskich kościołach dominuje biel – symbol czystości i niewinności.

Wielki Piątek- jest jednym z najważniejszych świąt protestanckich. W krajach protestanckich jest to dzień wolny od pracy. W tym dniu w kościele dominuje czerń- krzyż ołtarzowy jest przesłonięty kirem na znak żałoby, milkną dzwony. W kościołach odprawiane są nabożeństwa, a wierni słuchają fragmentów z Pisma Świętego o męce i śmierci Zbawiciela. W Kościele ewangelicko-augsburskim nie ma tradycji Drogi Krzyżowej. W dzień ten nie obowiązuje post, je się zwyczajowo białe mięso i przyjmuje Eucharystię.

Wielka Sobota- w niektórych parafiach są odprawiane krótkie nabożeństwa, czasem na cmentarzach. Barwą liturgiczną jest czerń. Jest to dzień łączący gorycz i ból po śmierci Chrystusa z pełnym nadziei oczekiwaniem na radość Zmartwychwstania. Protestanci nie święcą pokarmów, ale święci się natomiast paschał, wodę oraz ogień. Rozpoczynają się także msze rezurekcyjne.

Niedziela Wielkanocna- zanim wszyscy zasiądą do wielkanocnego śniadania idą do kościoła na rezurekcyjne nabożeństwo. Zaczyna się ono zwykle o godzinie szóstej rano. Tego dnia jest odprawiane także uroczyste nabożeństwo główne, ze spowiedzią i Komunią Świętą. W wielu parafiach wchodzący do świątyń wierni pozdrawiają się słowami: „Chrystus zmartwychwstał”, na co druga osoba odpowiada: „Pan wstał prawdziwie”.