Opowiedz mi miasto

Projekty badawcze

Projekty badawcze

Pochód Lajkonika – niematerialne dziedzictwo kulturowe w przestrzeni Krakowa

  • Opis:

    W ramach projektu przeprowadzono działania dokumentacyjne, które związane były z miejscami w przestrzeni miejskiej, gdzie kultywowane jest dziedzictwo niematerialne. Zgodnie z definicją zawartą w Konwencji w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego z 2003 roku z dziedzictwem tym związana jest również przestrzeń kulturowa. W przypadku Krakowa są to miejsca zawierające w sobie pamięć, symbole, historię i dziedzictwo kulturowe. W czasie kultywowania zwyczajów takich, jak pochód Lajkonika miejsca te odgrywają nie tylko rolę scenerii dla barwnego wydarzenia. Są to materialne miejsca (ulice, place, lokale w kamienicach, pomniki itd), które skrywają w sobie istotne z punktu widzenia zbiorowości (m.in. społeczności grupy depozytariuszy) wartości. Związana jest z nimi również pamięć zbiorowa lokalnej społeczności. W ramach projektu wykonana została dokumentacja dźwiękowa w tych właśnie lokalizacjach. Efektem projektu jest spacerownik po miejscach związanych z niematerialnym dziedzictwem kulturowym Krakowa oraz aplikacja w postaci spaceru dźwiękowego. Przeprowadzony został również spacer edukacyjny po uwzględnionych w projekcie miejscach.

  • Koordynator lub osoba do kontaktu: dr Andrzej Szoka
  • Instytucja realizująca: Muzeum Krakowa
  • Adres e-mail: folklor@muzeumkrakowa.pl
  • Telefon: 12 422-52-58, ww. 16
  • Termin rozpoczęcia: 15-03-2023
  • Termin zakończenia: 31-12-2023
  • Bibliografia:
  • Powiązania: W rytmie Lajkonika. Spacer szlakiem niematerialnego dziedzictwa Krakowa  

Korowód tradycji. Pochód Lajkonika na tle krakowskiego roku obrzędowego

  • Opis:

    W ramach zadania zrealizowano działania dokumentacyjne, które obejmowały wybrane obok pochodu Lajkonika tradycje roku obrzędowego obchodzone na terenie Krakowa: święto Trzech Króli, Emaus, Rękawka, Bożego Ciała, Wianków, Matki Boskiej Zielnej, Wszystkich Świętych, Bożego Narodzenia i innych. Dokumentacja ma na celu ukazanie aktualnego obrazu tych świąt (niematerialnego dziedzictwa miasta) oraz ich znaczenia dla osób kultywujących te tradycje (depozytariuszy).

    Dokumentacja polegała na:

    – przeprowadzeniu wywiadów etnograficznych z osobami uczestniczącymi w wybranych krakowskich uroczystościach: święto Trzech Króli, odpust Emaus, święto Rękawki, pochód Lajkonika, dzień Wszystkich Świętych) (15 depozytariuszami) oraz na ich transkrypcji;

    – przeprowadzeniu dokumentacji fotograficznej wybranych uroczystości (święta Trzech Króli, odpustu Emaus, święta Rękawki, uroczystości ku czci św. Rity, Zielonych Świątek, Wielkiej Parady Smoków, święta Bożego Ciała, Wianków i przesilenia letniego, pochodu Lajkonika, Matki Boskiej Zielnej, dnia Wszystkich Świętych, uroczystości ku czci św. Charberla, Bożego Narodzenia) (320 fotografii);

    – opracowaniu zebranych materiałów i ich umieszczenie na stronie Muzeum Krakowa „Opowiedz mi miasto” w formie zakładki pn. „Krakowski rok obrzędowy”.

    Dokumentacja została przeprowadzona w społecznościach zaangażowanych wyżej wymienione obchody. Na obchody w wyżej wymienionych uroczystości wpłynęła sytuacja związana z pandemią. Ulegają one też ciągłej i naturalnej przemianie w związku ze zmianami zachodzącymi w miejskim otoczeniu i przekazem międzypokoleniowym. Wywiady etnograficzne zostały przeprowadzone z osobami sprawującymi aktywną rolę w kultywowaniu wyżej wymienionych tradycji (sprzedawcy na odpustach, mistrzowie ceremonii i organizatorzy, twórcy rzemiosła i oprawy, organizatorzy koncertu i kwesty na cmentarzach krakowskich, członkowie orszaku Lajkonika), jak i też z osobami będącymi odbiorcami tych wydarzeń. Działanie wpisuje się w program działalności Centrum Interpretacji Niematerialnego Dziedzictwa Krakowa a wcześniej Działu Folkloru i Tradycji Krakowa (Muzeum Krakowa) mające na celu dokumentowanie stanu krakowskiego dziedzictwa niematerialnego w jak najszerszym zakresie.

  • Koordynator lub osoba do kontaktu: dr Andrzej Szoka
  • Instytucja realizująca: Muzeum Krakowa
  • Adres e-mail: folklor@muzeumkrakowa.pl
  • Telefon: 12 422-52-58, ww. 16
  • Termin rozpoczęcia: 01-01-2022
  • Termin zakończenia: 31-12-2022
  • Bibliografia:
  • Powiązania: Zbigniew Glonek   Pochód Lajkonika   Wianki   Emaus   Zielone Świątki   Święto Trzech Króli   Wszystkich Świętych   Nabożeństwo do św. Charbela   Nabożeństwo do św. Rity   Matki Boskiej Zielnej   Boże Narodzenie   Boże Ciało   Rękawka   82. Konkurs Szopek Krakowskich  

Dokumentacja oraz animacja wybranych zjawisk z Krajowej listy niematerialnego dziedzictwa kulturowego z terenu Krakowa

  • Opis:

    W ramach projektu dofinansowanego przez Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu przeprowadzono dokumentację zjawisk pochodu Lajkonika i krakowskiej koronki klockowej w postaci wywiadów etnograficznych. Badaczki  przeprowadzili indywidualne wywiady etnograficzne z depozytariuszami tradycji pochodu Lajkonika i krakowskiej koronki klockowej wpisanych na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Wywiady te zostały zarejestrowane, a następnie przeprowadzono transkrypcję zarejestrowanych wywiadów, co pozwoliło w dalszej kolejności na opracowanie materiałów potrzebnych do wydania folderu przedstawiającego krakowskie koronczarki pt. „Portrety krakowskich koronczarek” oraz opracowania materiałów, które zostały umieszczone na stronie https://opowiedzmimiasto.mhk.pl/osoby/.

    Opracowano biogramy następujących osób:
    • krakowskie koronczarki (Justyna Łukaszewska-Haberkowa, Małgorzata Grochola, Krystyna Zacharias, Beata Jarema, Jadwiga
    Węgorek, Władysława Kadula, Stanisława Kuczyńska, Anna Wantuch, Anna Krzanik, Agnieszka Kozłowska);
    • depozytariusze pochodu Lajkonika (Wojciech Leleń, Piotr Marcinkowski, Mateusz Glonek Mariusz Glonek).

    Wywiady z depozytariuszami obu tradycji przeprowadziły dr Alicja Soćko-Mucha oraz Adrianna Beczek.

  • Koordynator lub osoba do kontaktu: dr Andrzej Szoka
  • Instytucja realizująca: Muzeum Krakowa
  • Adres e-mail: folklor@muzeumkrakowa.pl
  • Telefon: 12 422-52-58, ww. 16
  • Termin rozpoczęcia: 01-03-2020
  • Termin zakończenia: 31-12-2020
  • Bibliografia: Array
  • Powiązania: Jadwiga Węgorek   Anna Krzanik   Anna Wantuch   Beata Jarema   Justyna Łukaszewska-Haberkowa   Krystyna Zacharias   Małgorzata Grochola   Stanisława Kuczyńska   Władysława Kadula   Mariusz Glonek   Mateusz Glonek   Piotr Marcinkowski   Wojciech Leleń   Agnieszka Kozłowska